Όλο και λιγότερες γυναίκες κάνουν παιδιά στις μέρες μας και η υπογεννητικότητα είναι πλέον ένα φλέγον ζήτημα για τη χώρα μας και όχι μόνο! Στην Ευρώπη, ο μέσος όρος παιδιών ανά γυναίκα έχει πέσει στο 1,38 το 2023, σύμφωνα με την Eurostat. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ακόμη πιο έντονη, με ποσοστά γύρω στο 1,24–1,30 παιδιά ανά γυναίκα. Και όλα αυτά όταν ο «μαγικός αριθμός» για να ανανεώνεται ένας πληθυσμός είναι το 2,1. Άρα η μείωση δεν είναι απλώς «μια εντύπωση» αλλά ένα στατιστικό γεγονός.
Οικονομική πραγματικότητα: όταν τα νούμερα δεν βγαίνουν
Αν ξεκινήσουμε από τα βασικά, η οικονομική ανασφάλεια είναι ίσως ο πιο σκληρός παράγοντας. Το κόστος ζωής έχει εκτοξευθεί, από το ενοίκιο και την αγορά σπιτιού μέχρι την παιδική φροντίδα και τις βασικές ανάγκες ενός βρέφους. Έτσι, μια νέα οικογένεια χρειάζεται σχεδόν ολόκληρο «στρατηγικό πλάνο» για να ανταπεξέλθει. Ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου οι μισθοί δεν συμβαδίζουν με το κόστος, η απόφαση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη.
Σπουδές και καριέρα: η αναβολή που αλλάζει τα δεδομένα
Επίσης, οι γυναίκες σήμερα σπουδάζουν περισσότερο, ταξιδεύουν, κάνουν μεταπτυχιακά και χτίζουν καριέρα. Αυτή η επένδυση σε χρόνο και κόπο σημαίνει ότι η μητρότητα συχνά μετατίθεται για «λίγο αργότερα». Όμως το «λίγο αργότερα» μπορεί εύκολα να φτάσει στα 35 ή και στα 40, όπου η βιολογία αρχίζει να βάζει περιορισμούς, είτε μας αρέσει είτε όχι. Η ιατρική είναι σαφής: η γονιμότητα μειώνεται με την ηλικία. Η πιθανότητα εγκυμοσύνης — φυσικής ή με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή — είναι πολύ μικρότερη μετά τα 35. Έτσι, πολλές γυναίκες που «θα ήθελαν» να κάνουν παιδιά καταλήγουν να κάνουν λιγότερα από όσα ονειρεύονταν ή και κανένα.
Διπλό φορτίο: δουλειά και οικογένεια
Επιπλέον, ακόμα και αν μια γυναίκα αποφασίσει να γίνει μητέρα, η πραγματικότητα στη δουλειά μπορεί να την αποθαρρύνει. Οι υπερωρίες, οι απαιτήσεις καριέρας και η έλλειψη ευελιξίας συχνά δεν συμβαδίζουν με την ανατροφή ενός παιδιού. Δηλαδή, η λεγόμενη «ποινή μητρότητας» είναι υπαρκτή με χαμηλότερες ευκαιρίες ανέλιξης, διακοπές καριέρας και μισθολογικές ανισότητες, που όσο και να θέλουμε να πιστεύουμε ότι κάπως εχει εξομαλυνθεί… την βιώνουμε. Εννοείκται επίσης ότι, παρά την πρόοδο, οι γυναίκες εξακολουθούν να σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος στο σπίτι και στη φροντίδα των παιδιών. Αν δεν υπάρχει ισορροπία με τον σύντροφο, η μητρότητα μοιάζει με «δεύτερη δουλειά». Και κάπου εκεί, η επιθυμία για περισσότερα παιδιά σβήνει.
Προσωπικές επιλογές και νέες προτεραιότητες
Από την άλλη μεριά, εκτός από τα πρακτικά, υπάρχει και το κομμάτι της προσωπικής επιθυμίας. Οι γυναίκες σήμερα έχουν περισσότερες επιλογές, όπως ταξίδια, εμπειρίες, καριέρα, προσωπική ελευθερία. Οπότε, δεν είναι λίγες όσες σκέφτονται ότι ένα παιδί μπορεί να περιορίσει αυτές τις επιλογές. Και μέσα σε όλα, υπάρχει και το άγχος: “σε ποιον κόσμο θα μεγαλώσει το παιδί μου;” Κάποιος άλλος όμως, θα σκεφτεί “ο κόσμος έκανε παιδιά σε πολέμους, ποτέ δεν θα είναι ιδανικό ο κόσμος”. Υπαρκτές και σεβαστές και οι δύο πλευρές… που όμως το μόνο σίγουρο είναι ότι παίζουν ένα βασικό ρόλο στην τελική απόφαση.
Υγεία και πρόσβαση σε θεραπείες
Παράλληλα, μη ξεχνάμε ότι η υπογονιμότητα, η ενδομητρίωση, τα ορμονικά προβλήματα και οι δυσκολίες στην πρόσβαση σε θεραπείες όπως η εξωσωματική είναι επιπλέον βασικά εμπόδια. Ακόμα κι αν υπάρχει επιθυμία, οι πρακτικές δυνατότητες δεν είναι πάντα δεδομένες για όλους. Όπως καταλαβαίνουμε όλοι το κόστος είναι πολύ υψηλό, τόσο το οικονομικό όσο και το ψυχολογικό.
Εν ολίγοις, η μείωση των γεννήσεων δεν είναι απλώς «μια τάση της μόδας» ούτε μόνο θέμα επιθυμίας. Είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων: οικονομικών, κοινωνικών, επαγγελματικών, βιολογικών. Οι γυναίκες δεν «απορρίπτουν» τη μητρότητα, αλλά συχνά βρίσκονται μπροστά σε εμπόδια που τις αναγκάζουν να αναθεωρήσουν και να το σκεφτούν ξανά και ξανά… και δεν αναλύσαμε καθόλου το συντροφικό κομμάτι που είναι το νούμερο 1 αλλά αξίζει μια ανάλυση ξεχωριστά… γιατί οι σχέσεις όλο και δυσκολεύουν, δυστυχώς!
Γεια σου φίλη! Είμαι η Μάρθα Κατσαρού και λάτρης της γραφής. Παρόλο που ξεκίνησα με σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, το πάθος μου για τη γραφή με οδήγησε στη Δημοσιογραφία, όπου ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό μου στο ΕΚΠΑ. Πάντα με γοήτευε ο κόσμος του lifestyle, της μόδας, της ομορφιάς και της διακόσμησης, και τώρα έχω τη χαρά να μοιράζομαι τις δικές μου ιδέες και σκέψεις μαζί σας. Είστε έτοιμοι για αυτό το ταξίδι;