Η Καθαρά Δευτέρα, σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής μέχρι το Πάσχα. Γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα, είναι μια μέρα γεμάτη έθιμα, παραδόσεις και πνεύμα ανανέωσης και κάθαρσης, πνευματικής και σωματικής. Ενώ πολλές παραδόσεις όπως το πέταγμα χαρταετού, η προετοιμασία και η απόλαυση νηστίσιμων εδεσμάτων και οι υπαίθριες οικογενειακές συγκεντρώσεις τηρούνται ευρέως, υπάρχουν αρκετά ξεχασμένα έθιμα που προσφέρουν μια ματιά στην πλούσια πολιτιστική ταπετσαρία της Ελλάδας.
Το Τραγούδι του Πρώτου Χελιδονιού
Σε ορισμένες περιοχές, τα παιδιά πήγαιναν από πόρτα σε πόρτα, τραγουδώντας τραγούδια για να καλωσορίσουν το πρώτο χελιδόνι της άνοιξης, συμβολίζοντας το τέλος του χειμώνα και την αρχή μιας γόνιμης εποχής. Αυτά τα τραγούδια ανταμείβονταν συχνά με μικρές λιχουδιές ή νομίσματα.
Το βουβό νερό
Ένα λιγότερο γνωστό έθιμο περιλάμβανε τη συλλογή «σιωπηλού» ή «βουβού» νερού την Καθαρά Δευτέρα. Αυτό σήμαινε ότι έβγαζες νερό από ένα ρυάκι ή ένα ποτάμι χωρίς να πεις λέξη, πιστεύοντας ότι είχε μαγικές ιδιότητες που θα μπορούσαν να φέρουν υγεία και καλή τύχη.
Οι Αλευροπόλεμοι
Σε ορισμένα χωριά, μια παιχνιδιάρικη αλλά ξεχασμένη παράδοση ήταν ο «αλευροπόλεμος», όπου οι συμμετέχοντες πετούσαν αλεύρι ο ένας στον άλλο, σηματοδοτώντας την έναρξη της Σαρακοστής με μια συμβολική πράξη εξαγνισμού και διασκέδασης.
Καθαρισμός της θάλασσας
Στις παραθαλάσσιες περιοχές υπήρχε το έθιμο της κατάδυσης στην κρύα θάλασσα για να καθαρίσει το σώμα και το πνεύμα. Αυτή η πράξη γενναιότητας θεωρήθηκε ότι ξέπλενε τις αμαρτίες και αναζωογονούσε την ψυχή για το ταξίδι της Σαρακοστής που ακολουθεί.
Γαϊτανάκι
Ο χορός της αποκριάς είναι μια ζωντανή και κοινή παράδοση όπου οι συμμετέχοντες να χορεύουν γύρω από έναν στύλο, κρατώντας ο καθένας μια πολύχρωμη κορδέλα που μπλέκεται γύρω από το κοντάρι καθώς κινούνται. Αυτός ο χορός, βουτηγμένος στην ιστορία και τον πολιτισμό, βρήκε τον δρόμο του στην Ελλάδα είτε μέσω προσφύγων από τη Μικρά Ασία είτε μέσω των Ενετών από τα Επτάνησα, προβάλλοντας ένα μείγμα πολιτιστικών επιρροών. Ο ίδιος ο όρος «γαϊτανάκι» είναι υποκοριστικό της τουρκικής λέξης «γκαϊτανίν», που σημαίνει χορδή, υπονοώντας την περίπλοκη σύνδεση του χορού με τις κορδέλες που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της παράστασης. Καθώς οι χορευτές κυκλώνουν το κοντάρι, το τύλιγμα των κορδελών δημιουργεί ένα οπτικά εντυπωσιακό μοτίβο που συμβολίζει την ενότητα και το συλλογικό πνεύμα.
Αυτά τα έθιμα, αν και όχι τόσο διαδεδομένα σήμερα, αναδεικνύουν την ποικιλομορφία των παραδόσεων στην Ελλάδα και το βάθος της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Η Καθαρά Δευτέρα παραμένει ώρα για προβληματισμό, χαρά και προετοιμασία για το Πάσχα, ενσαρκώνοντας το πνεύμα της ανανέωσης που φέρνει η άνοιξη.
Γεια σου φίλη! Είμαι η Μάρθα Κατσαρού με τάση να εκφράζομαι μέσα από τη μαγεία της γραφής. Το ακαδημαϊκό μου ταξίδι με πήγε από τον κόσμο της Διοίκησης Επιχειρήσεων στη Σχολή Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου απέκτησα το μεταπτυχιακό μου στη Δημοσιογραφία και τα Νέα Μέσα. Από τα πρώτα μου χρόνια, ανακάλυψα ότι η αληθινή μου φωνή αντηχεί πιο εύγλωττα στον γραπτό λόγο παρά στον προφορικό. Γι’ αυτό έκανα το άλμα και από τους αριθμούς βρέθηκα να «μπλέκομαι» με τα γράμματα, για να επικεντρωθώ στο πάθος μου για το lifestyle. Μόδα, ομορφιά, διακόσμηση ήταν τα θέματα που πάντα με γοήτευαν ως αναγνώστρια. Πλέον, οπλισμένη με όρεξη, ταξιδεύω με τις δικές μου ιδέες, ανησυχίες και σκέψεις που μοιράζομαι μαζί σου. Θα γίνεις συνταξιδιώτης μου;