Πώς οι κοινωνικές μας επαφές επηρεάζουν τη μνήμη μας!

Η μνήμη μας δεν είναι μια ατέλειωτη κάμερα που καταγράφει τα πάντα. Είναι περισσότερο σαν ένας απαιτητικός επιμελητής: διαλέγει, πετάει, κρατάει μόνο όσα έχουν σημασία. Και μέσα στον χαμό της καθημερινότητας, δεν είναι τα βουβά βλέμματα στο μετρό που μένουν, αλλά οι μικρές στιγμές αλληλεπίδρασης – εκείνο το χαμόγελο, μια κουβέντα, το βλέμμα που συναντά το δικό μας.

Η επιστήμη το επιβεβαιώνει. Όταν κοπιάζουμε για κάτι, ο εγκέφαλος το καταγράφει πιο εύκολα – σαν να μας λέει «θα σου χρειαστεί ξανά». Το ίδιο ισχύει και με τις κοινωνικές εμπειρίες: η επικοινωνία φαίνεται να κερδίζει προτεραιότητα απέναντι στη σιωπηλή συνύπαρξη.

Το πείραμα που το αποδεικνύει

Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2025 στο Journal of Experimental Psychology: General από τους Zhongqiang Sun και την ομάδα του, έδειξε κάτι εντυπωσιακό. Σε μια σειρά πειραμάτων, οι συμμετέχοντες έβλεπαν ζευγάρια προσώπων: κάποια κοιτούσαν το ένα το άλλο, άλλα όχι.

Όταν αργότερα τους ζητήθηκε να θυμηθούν ποιοι είχαν εμφανιστεί μαζί, η μνήμη τους ήταν σαφώς πιο δυνατή για τα πρόσωπα που αντάλλασσαν βλέμμα. Η απλή γειτνίαση δεν έφτανε για να «γράψει» στο μυαλό.

Και δεν ήταν θέμα εικόνας: όταν στη θέση των ανθρώπων μπήκαν αντικείμενα όπως βέλη ή ανεμιστήρες, η μνήμη δεν εμφάνισε διαφορά. Το στοιχείο που έκανε τη διαφορά ήταν καθαρά το ανθρώπινο, κοινωνικό κομμάτι.

Χαρά ή θυμός; Δεν έχει το ίδιο βάρος

Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι πως το πλεονέκτημα μνήμης εμφανίστηκε μόνο όταν οι εκφράσεις ήταν χαρούμενες. Όταν τα πρόσωπα έδειχναν θυμό, η μνήμη δεν «έπιανε» τόσο γερά. Σαν να λέει το μυαλό μας: «Θυμήσου εκείνους που γελούν, γιατί εκεί βρίσκεται το θετικό νόημα της σχέσης».

Τι σημαίνει αυτό για εμάς

Η μνήμη, λοιπόν, δεν είναι ουδέτερη. Έχει τις προτιμήσεις της. Και φαίνεται να ευνοεί τις στιγμές που μας φέρνουν πιο κοντά με τους άλλους – όχι εκείνες που μας αφήνουν απομονωμένους. Οι άνθρωποι που μιλάμε μαζί τους, που γελούν δίπλα μας ή που απλά μας κοιτούν με καλοσύνη, χαράζουν πιο βαθιά αποτύπωση από έναν σιωπηλό συνεπιβάτη σε ένα λεωφορείο.

Ίσως τελικά αυτό να είναι το μυστικό: οι αναμνήσεις μας δεν τρέφονται από τη μοναξιά, αλλά από τις σχέσεις. Γιατί αυτές είναι που δίνουν νόημα στη ζωή μας.

Μάρθα Κατσαρού

Γεια σου φίλη! Είμαι η Μάρθα Κατσαρού και λάτρης της γραφής. Παρόλο που ξεκίνησα με σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, το πάθος μου για τη γραφή με οδήγησε στη Δημοσιογραφία, όπου ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό μου στο ΕΚΠΑ. Πάντα με γοήτευε ο κόσμος του lifestyle, της μόδας, της ομορφιάς και της διακόσμησης, και τώρα έχω τη χαρά να μοιράζομαι τις δικές μου ιδέες και σκέψεις μαζί σας. Είστε έτοιμοι για αυτό το ταξίδι;